Touros, machados e arqueólogos

As campañas de Viladonga son un sen parar, carrexan no colo da gran dama novidades eternas, e o dicimos porque ninguén se cansa de falar delas. O ano 2018 foi o do descubrimento do alxibe, e agora, nesta mesma actuación, xurdiu outro achado excepcional, o xa ben coñecido machado votivo, un obxecto que se postula ao "top ten" dos tesouros arqueolóxicos galegos do ano.

O realmente rechamante é que alxibe e machado, coas súas impactantes representacións do touro, o xabarín e o carneiro, atopáronse no mesmo sitio! Pero imos ser máis xustos e concretos: o machado estaba no interior da cisterna, apoiado, botado ou esquecido nun dos seus chanzos inferiores.

O machado en estudio (deseño de M.A. López Marcos) 

En realidade, nunca saberemos a cencia certa como e porqué este obxecto extraordinario chegou ata aquí. Este machadiño liliputiense, do que xorden animais sagrados e se adorna con torques e adivais en sogueado, fíxose para contar unha historia, e non pequena. Agora, o lapis máxico de Miguel Ángel López Marcos, arqueólogo e restaurador que pelexou duro por esta nova Viladonga, reflicte sobre unha folla de papel o que sempre nos fascinou a todos: o poder, a forza e o misterio dos obxectos enigmáticos e fermosos. Gocen, porque o deseño é unha auténtica obra de arte. Unha demostración de que, incluso coas novas tecnoloxías á beira nosa, o vello oficio de debuxar a man segue sendo imbatible e imprescindible nesta profesión. Sensacións, emocións, paixón e talento, serán sempre os piares do debuxo arqueóloxico. E para mostra, un botón (desculpen, un machadiño votivo da Idade do Ferro).

Miguel sinala o punto excato do achado do machadiño no interior do alxibe

E as portas abriron

Convocadas con esa clásica presa que caracteriza ao "sprint" final de cada campaña, as xornadas de portas abertas, celebradas no Castro de Viladonga os pasados días 15 e 16 deste luminoso mes de xullo, supuxeron un éxito inesperado, sobre todo tendo en conta o contexto de post-pandemia que  vivimos. A conclusión máis inmediata que nos deixa é que os xacementos arqueolóxicos visitables son fitos importantes no tecido cultural, na educación e na realidade turística do país, e que a sociedade demanda o seu uso.

Malia esa singular convocatoria, baseada nas redes sociais e no boca a boca, ás xornadas achegáronse 46 persoas, unha cifra que pode parecer modesta, pero que consideramos moi interesante tendo en conta as circunstancias actuais. Como profesionais deste querido oficio noso, temos que agracederlles  a todas e todos que apostaran por gozar dunha mañá arqueolóxica, impoñéndose e por riba do típico e tan manido día de "sol e praia". Nos percorridos guiados, que se complementaron coa visita ao museo, seguíronse todos os protocolos derivados da crise do covid19. Temos que dicir que a asistencia foi de trece persoas o día 15, nunha única quenda ás 12 do mediodía, de dezaseis na primeira quenda do xornada seguinte e de dezasete na segunda, guiadas ás 11 e 12 do mediodía respectivamente. 

A orixe dos asistentes ás xornadas foi do máis diverso, un mosaico multicolor que demostra que a arqueoloxía atrae a público de todas as idades e procedencias. Viñeron lugueses, coruñeses, andaluces, madrileños, vascos, belgas, franceses de Burdeos e, por suposto, veciños do mesmo Castro de Rei, entre eles o seu alcalde, Francisco Balado. 

Viladonga é un lugar único que nunca defrauda. As visitas, ademáis, desenvolvéronse nun ambiente moi divertido e cunha participación activa por parte do público realmente sorprendente. Unha proba máis de que a nosa profesión rachou definitivamente con aquel vello e inxusto tópico dun mundo pechado, erudito, excéntrico e, sobre todo, inevitablemente aburrido.

 Asistentes á primeira quenda do xoves 16, cunha importante presenza de xente moza

O Alcalde de Castro de Rei, Francisco Balado, acompañado da directora Yolanda Álvarez

Xornadas abertas

Non existe arqueoloxía sen difusión e os sitios históricos tampouco se conciben sen visitantes. Ven a vernos, esta semana de xullo resplandecente, ao castro da auga e os inmensos horizontes azuis. Viladonga en estado puro!!

A nova pel

Para quen a vive intensamente, a arqueoloxía é un mundo brutalmente emotivo, un día a día de sensacións moitas veces difíciles de explicar, de relatar nunha canle como esta. A recta final dos traballos de campo acubilla  un deses momentos máxicos. É algo así como o noso "alboroque", a gallarda ponla de loureiro coa que os albaneis antigos e sabios coroaban o pinche da obra recén rematada.

Nestas xornadas terminais e crepusculares, pero moi, moi activas, resulta difícil ollar para outro lado. Todas as vistas converxen no sector Nordés da croa e participan do colosal cambio acontecido dende aquel mes de novembro de 2019, covid, confinamentos e pandemia polo medio.

A imaxe que segue é só unha mostra parcial da gran metamorfose. Dentro dela señorea o alxibe, o auténtico pulmón de auga daquela comunidade castrexa que un día vivíu no ventre da gran dama da chaira. O impresionante traballo de restauración dirixido por Miguel Ángel López Marcos, otorgoulle unha segunda vida e agora resplandece na xuventude recobrada. Un retorno á mocedade libre, vivida en longos e luminosos días de verán, coa que todos soñamos. Unha nova pel para Viladonga, e abofé que ben fermosa.